Kentli yaşamımız, özellikle otomobil kullanıcıları için, cep telefonlarına GPS uydu alıcılarının girmesi ve ücretsiz gelen navigasyon yazılımları ile daha kolay hale geldi. Böylece kaybolma riski olmadan, kimseye yol tarifi sormadan, sesli ve görsel yönlendirmeler ile seyahat edebilir hale geldik. Buna herkes o kadar alıştı ki, hiç kimse çiçekçiye yol sorduğumuz günleri hatırlamıyor bile.

Başlarda navigasyon ile ilgili duyduğumuz en büyük şikayet, bizi köy yoluna, dağ yoluna soktu, aradığım yere değil başka bir yere götürdü gibi şikayetler iken, haritalardaki kalitenin ve hata bildirimlerinin de işlenmeye başlaması ile bu şikayetler azaldı. Son zamanlarda en çok duyduğumuz şikâyet, “Bu yazılımlar otoyol işletmecileri ile anlaşmışlar, daha kısa/hızlı ücretsiz (veya daha az ücretli) yol var iken, beni hep paralı yollara yönlendiriyor” şekline dönüştü.

En yaygın kullanılan Google Maps uygulaması dünya üzerinde 250 civarında ülke ve bölgede hizmet veriyor. 10 binden fazla belediye ve kamu kurumu kendilerine ait verileri Google’a düzenli olarak aktarıyor ki, bunların içinde otobüs metro güzergahları, durakları, hareket saatleri ve hatta canlı konumları bile var. Google günde 50 milyon kullanıcı bildirimi almakta ve bunları kullanarak sistemi kullananlara hizmet etmeye çalışmakta. Bu büyüklükte bir operasyonu, otoyol firmalarından komisyon alarak yürüteceğini düşünmüyor kimse ama, aklımıza gelmesi bile saçma, çünkü Google, Apple gibi navigasyon yazılımlarının içinde çok basit bir seçenek var;

Rota ayarlarınızdan bunu seçmemiz durumunda sistem bizi sadece ücretsiz yollara yönlendiriyor. Aslında harita üreticileri, her yolun hız limitini, ücretli olup olmadığını, yolun üzerinden geçebilecek araç tiplerini (kamyon, otobüs, binek, motosiklet, bisiklet, vb.) hatta sadece yayaların gidebileceği yolları üretiyor ve bunu bu firmalar ile paylaşıyor. Ama navigasyon yazılımları ek ihtiyaç duyduğu tüm bilgiler gelmediği için işimize en çok yarayacak haliyle bize sunamıyorlar. Mesela otoyol işletmeleri her yol kesiminin ücretini Apple, Google gibi firmalara düzenli paylaşabilseler, bize yol ücreti de görünen alternatiflerini sunabilir durumda bu yazılımlar. Bu bilgiler yaygın ve düzenli gelmediği için firmalar bu sistemleri canlı tutamıyor ve sorun yaşamamak adına bu bilgileri göstermiyorlar.  Bir diğer sorun ise biraz bize has bir durum, “Paralı yol kullanma” seçeneğini seçersek istanbul’da karşıdan karşıya geçmek mümkün değil, dolayısı ile paralı yolu zaten seçiyor sistem. Karşıya geçince otoyollardan sakınıyor.  Bu yüzden benim kullandığım metodu paylaşayım, eğer mutlaka gitmeniz gereken bir rota var ise, ara durak ekleyin, ben mesela birinci köprüden geçmek istiyorsam, Mecidiyeköy de bir noktayı ara durak yapıyorum, ya da navigasyonu köprü yoluna girdikten sonra açıyorum.

Burada bir başka dikkat edilmesi gereken değişim de, Android telefonlarda yüklü gelen Google Maps uygulaması, çok yüksek kullanıcı sayılarına ulaşınca, birkaç yıl önce, navigasyon hesaplamasında kullandığı algoritmadaki kompleks sorguyu biraz daha basite çevirdi ki, sunuculardaki işlem yükü daha da artmasın. Bu değişiklik, sunulan rota alternatiflerinde kaliteyi düşürdü, en iyi rotaları bazen bulamama şeklinde bizlere yansıdı maalesef.

Ve sürpriz bir bilgi daha:  Yapay Zeka !

Kullandığımız navigasyon yazılımları, dünya üzerinde milyonlarca kullanıcıyı adım adım takip ediyorlar ve bize nasıl reklamlar sunacaklarına dair bilgileri topluyorlar. Bunu zaten biliyoruz. Ama aynı zamanda kullandığımız yollara göre haritaları da güncelliyorlar. Yani eğer harita firmaları bir yolu tek yön işaretlediyse, burası sonsuza kadar tek yön kalmıyor artık. Eğer oradan herkes tek yönde geçiyorsa bu yol aynen kalıyor, ama her iki yönden kullanılmaya başlandıysa, firma o yolu iki yönlü olarak değiştirebiliyor. Bu yüzden yeni duymaya başladığımız bir şikayet türü daha oluştu, “Navigasyon beni yanlış yola soktu! Bir türlü buraya ulaşamadım”. Aslında siz girilmez yola girmediğinizden rotanızı yanlış oluşturduğunu düşünüyorsunuz, oysa kurallara uymayanların bir miktar fazla olduğu bir ülkede yaşamayaktayız, bu yüzden navigasyon haritalarımız git gide gerçeklikten kopmakta ve girilmez yolları girilir olarak bizlere önermekte.

Bu yüzden siz siz olun, her zaman trafik kurallarına uyun ve yoldaki işaretlere öncelikle riayet edin. Geçen haftalarda Beşiktaşta bu tür bir kaza yaşandı ve ölüm ve yaralanmalar oldu. Böyle durumlarda dava edilmek istemeyen firmalar, navigasyon yazılımlarının o uzun, küçük harflerle yazılmış, baştan kabul ettiğimiz uyarı metinlerinde, sundukları hizmetin doğruluk garanti etmediğini, yoldaki işaret ve işaretçilerin her zaman takip edilmesi ve uyulması gerektiğini belirtirler.

Teknoloji vazgeçilmez yardımcımız, hayatımızı kolaylaştırıyor, ama onu kullanan kişilerinde bir miktar daha bilinçlenmeleri ve teknolojiyi de doğru kullanmaları gerekiyor. Aksi durumda, küçük bir ihtimal de olsa, daha büyük sorunlarla karşılaşmamız olası.