2017 yılında Azerbaycan’da büyük bir süt ürünleri fabrikasında çalışmaya başlayan bir arkadaşımı ziyaret etmek, orada internet üstünden yazıştığımız partner adayı bir firmayı da yakından tanımak için 4 günlük bir seyahat yaptım Bakü’ye. Giderken, “Aman dikkat et, çıkış zor olabilir! Orada ne iş yapılır ki? Tanıdığın yoksa iş alamazsın! %20 “hürmet” vermezsen iş filan alamazsın…” gibi birçok uyarı almıştım. Tecrübeleri, duydukları ile bu uyarıları yapanlar samimi arkadaşlarımdı. 4 günlük seyahatim bitip döndüğümde, adamlar haklı galiba demiştim.

- Ülkede suratlar gülmüyor,

- Şehirde her yerde çöpler, eski binalar,

- Kurallara uyan yok,

- Eski arabalar,

Arkadaşım, çalıştığı fabrikanın sahibinin bile o indirim isteyelim dedikten sonra “bahşiş” pazarlığı yaptığını söylemişti. Sanırım başkasının adına sahip görünüyor demişti.

Yani uyarılar haklıydı.

Hizmet İhracatçıları Birliği’nin ticaret heyeti ile 2024 yılında yine Bakü’ye gittik. Otobüsle ve heyetle gezince gelişmeleri heyecanla pozitif yönde dinlemiş ve gözlemlemiştik. Azerbaycan ve Bakü bir AB ülkesi ve şehri gibi görünüyordu artık. Ama arkadaki reel değişimi Nisan ayında tek başıma gittiğim bir iş seyahatinde daha iyi anladım. Karabağ savaşının da kazanılmasının özgüveni ile kentte herkesin yüzlerinin güldüğünü, arabaların artık çok az bir miktarının eski Sovyet modelleri olduğunu, birçok yeni binanın yapılmasının yanında, kentte parkların korunduğu ve geliştiğini, trafik kurallarına herkesin milimine kadar uyduğunu gördüm. Davet sahibi firma ortağı, “hürmet” kültürünün de artık neredeyse bitmekte olduğunu anlattı. Yaya kaldırımına adım atar atmaz tüm araçların da durduğunu görünce, sordum, bu kadar kısa sürede bu değişimin sebebi nedir diye? Cevap:

- Türk firması EKİN Teknoloji ile başlayan bir kent güvenliği ve trafik izleme sisteminin kurulmuş olduğu,

- Kural ihlallerinde hiçbir toleransın olmadığı,

- Cezaların çok çok caydırıcı olduğu idi.

Yani Azerbaycan Türkleri ceza karşısında diz çökmüştü. Aslında belki de birçok şeyin dönüşümü bu sayede başlamıştı. Bu köşede yazdığımız “Kırık Cam Teorisi” adı verilen kuralsızlığın bulaşıcı etkisinin terse dönüşü ile birçok alanda iyileşme başlamıştı.

Temizlik

Parklar, sokaklar pırıl pırıldı, yere çöp atan da yoktu. Bunu da cezalar ve kentin en kalabalık yerlerinde yüzlerce temizlik görevlisinin yere çöp atılır atılmaz toplamak üzere devamlı şekilde çalışması ile sağlamışlar. Cezalar ve çöpün sokakta kalmayacağını gören vatandaşlar da tüm şehirde yere çöp atmama davranışına geçmişler.

Şimdi birkaç haftadır, hem karayollarımıza konulan yeni nesil radarlar hem de arttırılan cezalar yüzünden yaşanan itirazları sosyal medyada izliyorum. İnşallah yetkililerimiz geri adım atmazlar. Çünkü gördüğümüz gibi, Türkler kuralsızlığı seviyor, ama kural olmadan şehirleşme ve medeniyet olmuyor. Dolayısı ile lütfen geri adım atılmasın.

Hız Limitleri:

Bununla birlikte, son 1,5 yılda 50 bin km yol yapan bir Tesla kullanıcısı olarak bir uyarı yapmalıyım. Otopilot özelliğinin şehirlerarası yollarda şaşkınlaştığı bir trafik limiti uyarı sistemsizliği var maalesef.

Yerleşim yerine girerken:

Hız limitlerinin 110-90-70-50-30 gibi düşüşleri arasında çok az mesafe var. Otopilot bile olsa yavaşlamakta zorlanacak mesafeye radarla hız tespit cihazı kurulması çok yanlış bu yüzden. Bazı yerlerde 110’dan 50’ye düşmenizi istiyor KGM.

Yerleşim yerinden çıkarken:

Hız düşürüldükten sonra düşük hız bölgesinden çıkışın işaretlemesi ise neredeyse hiç yok. Yani siz karar vereceksiniz ne zaman tekrar hızlanacağınıza. Bu da kurallara uyma iştahını ve imkanını ortadan kaldırıyor.

Geri adım atılmasın, düzeltelim eksikleri ve bitsin bu kuralsızlık.