EKOMETRE’nin 19 yıldır başarı ile sürdürdüğü ekonomi yayıncılığında ben de birkaç yıldır yer bulma şansına nail oldum. Bu ailenin parçası olduğum günden itibaren dikkatimi çeken en önemli unsurlar; günceli ve tarafsızlığı yakalamasıdır. Haber çeşitliliği ve geniş vizyonu ile daha da uzun yıllar nice başarılara imza atacağına gönülden inanıyorum. Çünkü EKOMETRE; yaşayan, yaşatan, yorumlayan, bilgilendiren bir mecraya sahip… ‘Haberiniz olsun.’
Eylül ayı enflasyonu bir önceki yılın aynı ayına göre %9,26 artış gösterdi. Böylelikle uzun bir aradan sonra tek haneli enflasyonu görmüş olduk. Aslında baz etkisi ile böylesine yüksek oranda bir düşüşü bekliyorduk. Baz etkisi nedir? Baz etkisi, geçen senenin aynı ayındaki değişimin total enflasyona tesiri demektir. Bir önceki yılın yani 2018’in Eylül ayı enflasyonu aylık %6,30’du. Bu senenin Eylül ayı aylık enflasyonu ise %0,99 çıktı. Yani geçen sene baz alındığında Eylül ayı özelinden kaynaklanan yıllık enflasyon baz etkisi ile düştü. Sene sonunda %12-%14 bandında bir yerlerde enflasyona noktayı koyarız diye düşünüyorum. Çünkü geçen senenin son aylarında görülen (-) enflasyon bu defa baz etkisi ile yukarıya taşınacaktır. Peki enflasyon nasıl hesaplanıyor? Türkiye İstatistik Kurumu tarafından oluşturulmuş bir sepet var. Bu sepette 418 kalem alıyor. Hepsinin ay içindeki belli günlerde seyri belirlenip bir istatistik oluşturuluyor. Her ay başında da bir önceki ayın enflasyonu açıklanıyor. Geriye doğru 12 ayın toplamı da yıllık enflasyonu veriyor.
Enflasyon sepetinin ağırlığı hangi ana gruplardan oluşuyor? %23,29 Gıda ve alkolsüz içecekler, %7,24 giyim ve ayakkabı, %15,16 konut ve konut giderleri, %16,78 ulaştırma, %7,86 lokanta ve oteller diye uzayan bir liste var. Yukarıda da belirttiğim gibi 400’ün üzerinde alt kalemler yer alıyor. Bu sepet ne kadar gerçekçi, ya da alt gelir grubuna ne kadar hitap ediyor, burası tartışılabilir. 3000 TL maaş alan birinin konut kirası, elektrik-su-doğalgaz faturaları bütçesinin %15’i midir? Tabi ki hayır. Çok daha fazlasının söz konusu olduğu aşikar. Ya da gıda harcamaları sadece %23 müdür? Bu da tartışılır. Dolayısıyla aslında enflasyon verileri sadece trendi izlemek için bir fikir veren veri setidir. Çünkü her kişinin, her ailenin enflasyon sepeti kendi özelinde gerçekleşir. Enflasyon sepetinde ilginç kıyaslamalar yapabiliriz. Örneğin; sepetin içinde mücevher alımları oranı %1,19 iken zeytinyağının oranı %0,28’dir. Baklavanın oranı %0,35 iken, makarnanın oranı %0,13’dür. Yani pırlantanın fiyatı %10 düşse, makarnanın fiyatı %10 artsa, son tahlilde enflasyon düşmüş olacak. Halbuki dar gelirli bir ailenin bu örnekteki reel enflasyonu artmış olacaktır.
Eylül 2019 enflasyon sepetini incelerken, doğrudan kullandığım ve 2018 Eylül’ü ile karşılaştırabileceğim bir örneğe rastladım. Sağlık sigorta poliçelerimi her yılın Eylül ayında yaptırıyorum. Her Eylül’de bütün sigorta şirketlerinden teklifleri alıp en uygununu seçiyorum. Bir elimde 2018 Eylül’de aldığım en düşük fiyatlı teklif, diğer elimde bu yıl Eylül’de aldığım en düşük fiyatlı teklif, karşımda da enflasyon sepetinde yer alan sağlık sigortası karşılaştırması var. Enflasyon sepeti diyor ki, 2019 Eylül’de 2018 Eylül’e göre sağlık sigortası enflasyonu % (-) 37,09; yani ucuzlamış. Elimdeki tekliflere bakıyorum, %42 artış var. Her iki senede de en düşük fiyatlı sağlık sigortası poliçe karşılaştırmalarında, sepetle benim gerçeğim arasında fark değil uçurum var. Dolayısıyla enflasyon düştü mü , çıktı mı, %10 mu %20 mi gibi noktalara artık bakmamaya karar verdim. Ezcümle; herkesin enflasyonu şahsına münhasır…
Gelelim önümüzdeki 3 yılın enflasyon hedeflerine. Bu seneyi %12 civarında kapatacağımız yönünde hükümetin hedefi var. 2020’de %8,5 – 2021’de %6 – 2022’de de %4,9 enflasyon hedefleri yer alıyor. Diğer yandan ise büyüme hedefleri her seneye %5 olarak belirlenmiş. Şimdi buradan çıkan sonucu paylaşayım sizinle. Hükümet bu hedefleri tutturursa, döviz kurunda düşüş olmuş demektir. Başka bir söylemle, döviz kurunda yaşanan her kademeli artış, bu hedeflerden uzaklaşmaya sebep olacaktır. Bu sonuca nasıl ulaştığımı önümüzdeki yazılarda açıklamaya çalışacağım.
Yorum Ekle
Yorumlar (0)
Çatısızlar Çağı: Türkiye’de barınmanın sosyal ve ekonomik etkileri
18.06.2025 12:47
TÜİK verilerine göre, Mayıs 2025 itibarıyla son 12 aylık TÜFE ortalaması %45,80 olarak açıklandı; yani Haziran ayında kira kontratlarını yenileyecekler için yasal zam tavanı bu oran oldu. Örneğin, mevcut kirası 10.000 TL olan bir evde zamlı tutar 14.580 TL’ye yükseliyor. 30.000 TL’lik mevcut kira i
Edebi dille Ebedi faiz kıskacı - Vazgeçmek zorunda kalmak
20.05.2025 11:01
TCMB faiz indiriminden ‘vazgeçmek zorunda’ kaldı.
TCMB’nin 2022 yılsonunda politika faizi %9’du. 2023 yılında hızlı bir politika değişikliği ile peş peşe faiz artışları geldi. O yılın sonunda %42,50’lik seviyelere ulaştı. 2024’ün ilk çeyreğinde de artışları sürdürdü. %50 mertebesinde zirveye ulaş
Trump’ın yeni gümrük tarifeleri Türkiye için beklenmedik bir avantaj mı?
15.04.2025 13:31
Nisan 2025'te ABD Başkanı Donald Trump, küresel ticaret sahnesini sarsan yeni gümrük vergilerini duyurdu. Birçok ülkeye yönelik yüksek oranlı tarifeler açıklanırken, Türkiye ve İngiltere'ye uygulanan %10'luk vergi oranı, diğer ülkelere kıyasla daha düşük seviyede belirlendi. Bu durum, Türkiye e
Salatalığın kilosu 80 TL, zincir markette pidenin fiyatı 39,50 TL, en düşük ev kirası 20 Bin TL, doktor muayenesi 1.400 TL, ekmeğin normali 15 TL, azıcık şekillisi 30-40 TL, simidin normali 20 TL, azıcık peynirlisi 60 TL, en binek (!) otomobil 1,3 milyon TL… Bu bilgiler ışığında kaç lira maaş alırs
Mavi Motosikletli Kadın: Ekonomik tercihler ve yeni bir başlangıç
17.02.2025 12:18
Mavi Motosikletli Kadın: Ekonomik tercihler ve döviz dalgalanmalarının gölgesinde yeni bir başlangıç
Günümüzde ekonomi, sadece rakamlarla, borsalarla ve döviz kurlarıyla sınırlı bir kavram değil. İnsan hayatını, günlük tercihleri, hedefleri ve hayalleriyle şekillendiriyor. İşte size, mavi motosikle
Sizlere daha iyi hizmet sunabilmek adına sitemizde çerez konumlandırmaktayız. Kişisel verileriniz, KVKK ve GDPR
kapsamında toplanıp işlenir. Sitemizi kullanarak, çerezleri kullanmamızı kabul etmiş olacaksınız.
Ekometre
En son gelişmelerden anında haberdar olmak için 'İZİN VER' butonuna tıklayınız.
Yılmaz Velioğlu
Enflasyon Analizi
EKOMETRE’nin 19 yıldır başarı ile sürdürdüğü ekonomi yayıncılığında ben de birkaç yıldır yer bulma şansına nail oldum. Bu ailenin parçası olduğum günden itibaren dikkatimi çeken en önemli unsurlar; günceli ve tarafsızlığı yakalamasıdır. Haber çeşitliliği ve geniş vizyonu ile daha da uzun yıllar nice başarılara imza atacağına gönülden inanıyorum. Çünkü EKOMETRE; yaşayan, yaşatan, yorumlayan, bilgilendiren bir mecraya sahip… ‘Haberiniz olsun.’
Eylül ayı enflasyonu bir önceki yılın aynı ayına göre %9,26 artış gösterdi. Böylelikle uzun bir aradan sonra tek haneli enflasyonu görmüş olduk. Aslında baz etkisi ile böylesine yüksek oranda bir düşüşü bekliyorduk. Baz etkisi nedir? Baz etkisi, geçen senenin aynı ayındaki değişimin total enflasyona tesiri demektir. Bir önceki yılın yani 2018’in Eylül ayı enflasyonu aylık %6,30’du. Bu senenin Eylül ayı aylık enflasyonu ise %0,99 çıktı. Yani geçen sene baz alındığında Eylül ayı özelinden kaynaklanan yıllık enflasyon baz etkisi ile düştü. Sene sonunda %12-%14 bandında bir yerlerde enflasyona noktayı koyarız diye düşünüyorum. Çünkü geçen senenin son aylarında görülen (-) enflasyon bu defa baz etkisi ile yukarıya taşınacaktır. Peki enflasyon nasıl hesaplanıyor? Türkiye İstatistik Kurumu tarafından oluşturulmuş bir sepet var. Bu sepette 418 kalem alıyor. Hepsinin ay içindeki belli günlerde seyri belirlenip bir istatistik oluşturuluyor. Her ay başında da bir önceki ayın enflasyonu açıklanıyor. Geriye doğru 12 ayın toplamı da yıllık enflasyonu veriyor.
Enflasyon sepetinin ağırlığı hangi ana gruplardan oluşuyor? %23,29 Gıda ve alkolsüz içecekler, %7,24 giyim ve ayakkabı, %15,16 konut ve konut giderleri, %16,78 ulaştırma, %7,86 lokanta ve oteller diye uzayan bir liste var. Yukarıda da belirttiğim gibi 400’ün üzerinde alt kalemler yer alıyor. Bu sepet ne kadar gerçekçi, ya da alt gelir grubuna ne kadar hitap ediyor, burası tartışılabilir. 3000 TL maaş alan birinin konut kirası, elektrik-su-doğalgaz faturaları bütçesinin %15’i midir? Tabi ki hayır. Çok daha fazlasının söz konusu olduğu aşikar. Ya da gıda harcamaları sadece %23 müdür? Bu da tartışılır. Dolayısıyla aslında enflasyon verileri sadece trendi izlemek için bir fikir veren veri setidir. Çünkü her kişinin, her ailenin enflasyon sepeti kendi özelinde gerçekleşir. Enflasyon sepetinde ilginç kıyaslamalar yapabiliriz. Örneğin; sepetin içinde mücevher alımları oranı %1,19 iken zeytinyağının oranı %0,28’dir. Baklavanın oranı %0,35 iken, makarnanın oranı %0,13’dür. Yani pırlantanın fiyatı %10 düşse, makarnanın fiyatı %10 artsa, son tahlilde enflasyon düşmüş olacak. Halbuki dar gelirli bir ailenin bu örnekteki reel enflasyonu artmış olacaktır.
Eylül 2019 enflasyon sepetini incelerken, doğrudan kullandığım ve 2018 Eylül’ü ile karşılaştırabileceğim bir örneğe rastladım. Sağlık sigorta poliçelerimi her yılın Eylül ayında yaptırıyorum. Her Eylül’de bütün sigorta şirketlerinden teklifleri alıp en uygununu seçiyorum. Bir elimde 2018 Eylül’de aldığım en düşük fiyatlı teklif, diğer elimde bu yıl Eylül’de aldığım en düşük fiyatlı teklif, karşımda da enflasyon sepetinde yer alan sağlık sigortası karşılaştırması var. Enflasyon sepeti diyor ki, 2019 Eylül’de 2018 Eylül’e göre sağlık sigortası enflasyonu % (-) 37,09; yani ucuzlamış. Elimdeki tekliflere bakıyorum, %42 artış var. Her iki senede de en düşük fiyatlı sağlık sigortası poliçe karşılaştırmalarında, sepetle benim gerçeğim arasında fark değil uçurum var. Dolayısıyla enflasyon düştü mü , çıktı mı, %10 mu %20 mi gibi noktalara artık bakmamaya karar verdim. Ezcümle; herkesin enflasyonu şahsına münhasır…
Gelelim önümüzdeki 3 yılın enflasyon hedeflerine. Bu seneyi %12 civarında kapatacağımız yönünde hükümetin hedefi var. 2020’de %8,5 – 2021’de %6 – 2022’de de %4,9 enflasyon hedefleri yer alıyor. Diğer yandan ise büyüme hedefleri her seneye %5 olarak belirlenmiş. Şimdi buradan çıkan sonucu paylaşayım sizinle. Hükümet bu hedefleri tutturursa, döviz kurunda düşüş olmuş demektir. Başka bir söylemle, döviz kurunda yaşanan her kademeli artış, bu hedeflerden uzaklaşmaya sebep olacaktır. Bu sonuca nasıl ulaştığımı önümüzdeki yazılarda açıklamaya çalışacağım.
Çatısızlar Çağı: Türkiye’de barınmanın sosyal ve ekonomik etkileri
18.06.2025 12:47TÜİK verilerine göre, Mayıs 2025 itibarıyla son 12 aylık TÜFE ortalaması %45,80 olarak açıklandı; yani Haziran ayında kira kontratlarını yenileyecekler için yasal zam tavanı bu oran oldu. Örneğin, mevcut kirası 10.000 TL olan bir evde zamlı tutar 14.580 TL’ye yükseliyor. 30.000 TL’lik mevcut kira i
Edebi dille Ebedi faiz kıskacı - Vazgeçmek zorunda kalmak
20.05.2025 11:01TCMB faiz indiriminden ‘vazgeçmek zorunda’ kaldı. TCMB’nin 2022 yılsonunda politika faizi %9’du. 2023 yılında hızlı bir politika değişikliği ile peş peşe faiz artışları geldi. O yılın sonunda %42,50’lik seviyelere ulaştı. 2024’ün ilk çeyreğinde de artışları sürdürdü. %50 mertebesinde zirveye ulaş
Trump’ın yeni gümrük tarifeleri Türkiye için beklenmedik bir avantaj mı?
15.04.2025 13:31Nisan 2025'te ABD Başkanı Donald Trump, küresel ticaret sahnesini sarsan yeni gümrük vergilerini duyurdu. Birçok ülkeye yönelik yüksek oranlı tarifeler açıklanırken, Türkiye ve İngiltere'ye uygulanan %10'luk vergi oranı, diğer ülkelere kıyasla daha düşük seviyede belirlendi. Bu durum, Türkiye e
Ne kadar maaş iyi maaştır?
19.03.2025 10:44Salatalığın kilosu 80 TL, zincir markette pidenin fiyatı 39,50 TL, en düşük ev kirası 20 Bin TL, doktor muayenesi 1.400 TL, ekmeğin normali 15 TL, azıcık şekillisi 30-40 TL, simidin normali 20 TL, azıcık peynirlisi 60 TL, en binek (!) otomobil 1,3 milyon TL… Bu bilgiler ışığında kaç lira maaş alırs
Mavi Motosikletli Kadın: Ekonomik tercihler ve yeni bir başlangıç
17.02.2025 12:18Mavi Motosikletli Kadın: Ekonomik tercihler ve döviz dalgalanmalarının gölgesinde yeni bir başlangıç Günümüzde ekonomi, sadece rakamlarla, borsalarla ve döviz kurlarıyla sınırlı bir kavram değil. İnsan hayatını, günlük tercihleri, hedefleri ve hayalleriyle şekillendiriyor. İşte size, mavi motosikle