Beyrut’taki patlamanın Lübnan’ın iç ve dış politikası için anlamı nedir?

4 Ağustos Çarşamba günü Lübnan’ın başkenti Beyrut’un şehir merkezinde 100 ölüme ve 4,000 ağır yaralanmaya yolaçanve şehrin yarısına zarar veren bir patlama gerçekleşti.

Birçok haber başlığı meydana gelen son patlamanın Lübnan’a iç savaş günlerini hatırlattığını yazarak patlamanın Lübnan’ın savaş dönemindeki fraksiyonların ülke’nin iç, dış politikası ve ekonomisi üzerindeki süregelen etkisini dünyaya hatırlattığını ifade etmiş.

Bu patlama 1975-1990 yılları arası uzun soluklu bir iç savaş geçiren ve iç Savaş’ta yer alan birçok tarafın halen varlık ve operasyonlarını sürdürdüğü Lübnan için ne ifade ediyor olabilir?

Savaştan önce Lübnan Sünni ve Şii Müslümanlar ve Hıristiyanların birlikte yaşadıkları birçok din ve mezhebi bünyesinde barındıran bir toplumdu. 1920 ve 1943 yılları arasında Fransız kolonisi olduğu dönemde ülkede politik ve ekonomik olarak güçlü olan topluluk Hıristiyanlardı. Fakat, İsrail Devleti’nin kurulmasıyla birlikte Ortadoğu’da güçlenen Arap milliyetçiliği ve Lübnan’a yüksek miktarda Filistinlinin göç etmesi ülkedeki güç dengesini Müslümanlar lehine değiştirdi. Bir yandan Filistin Kurtuluş Örgütü bir yandan İsrail’in desteklediği Maruniler ve bir yandan da İran’daki İslami Devrim’in etkisiyle ortaya çıkan ve Şii İslam’ı destekleyen terör örgütü Hizbullah veFilistin Kurtuluş Örgütü’nün Lübnan içindeki etkisini kontrol etmek amacıyla Lübnan’ın bir kısmını işgal eden Suriye Lübnan’ın iç savaşını oluşturan taraflardı. Bu iç savaş resmi olarak 1989’da imzalanan Taif Anlaşmasıyla sona erdi. Fakat savaşın beslediği ayrımlar savaş sonrasında da ülkenin siyaseti ve ekonomisinde etkisini gösterdi.

İç savaş boyunca İsrail ve Hizbullah arasında gerçekleşen çatışmalardan en az 1400 Lübnanlı sivilin öldüğü biliniyor. Maalesef bu çatışmalar iç savaş sonrasında da Lübnan’da etkisini sürdürdü. Al-monitor yayını patlamalardan sadece iki gün önce Lübnan’ın güney sınırlarında Hizbullah ve İsrail’in güçleri arasında çatışmaların meydana geldiğini belirtmiş.

Kimliğini gizleyen İsrailli bir istihbaratçı New York Times’a İsrail’in 4 Ağustos’ta gerçekleşen patlamadan sorumlu olmadığını belirtmiş. Ayrıca birçok yayın İsrail’in dolaylı yollarla Lübnan’a patlama sonrasında tıbbi insani yardım teklif ettiğini yazmış.

Fakat bununla birlikte patlamanın Suriye’nin Lübnan’daki varlığının en büyük muhalifi olan ve iç savaş sonrasında Lübnan’ı kalkındırdığı düşünülen eski LübnanBaşbakanı Refik Hariri’nin 2005’de öldürülmesinin ardından Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi tarafından kurulan Özel Mahkeme’nin Hariri’yi kimin öldürdüğüne ilişkin vereceği karardan iki gün önce gerçekleşmesiikinci patlamanın bu kararı etkilemek adına gerçekleştiğiyle ilgili spekülasyonlar yarattı.

2007 yılında Birleşmiş Milletler ve Lübnan arasında yapılan bir anlaşmada Lübnan Devleti süreç boyunca egemenliğine saygı duyulması şartıyla Özel Mahkeme’nin yapacağı soruşturmayı kabul etti.

Özel Mahkeme’nin Hariri’nin suikastının İran’ın desteklediği Hizbullah grubunun yaptığına dair güçlü kanıt bulduğunu açıklamasıyla birlikte 2010 yılında bazı Hizbullah üyeleri Hariri suikastında bir paylarının bulunmadığını savunarak İsrail’in 1993’den beri Libya’da Suriye karşıtı bir ortam yaratarak ülkenin birliğini ve düzenini bozmak için Hariri’yi öldürmek adına çalışmalar yürüttüğünü açıklamış.

Hizbullah soruşturmaların başlangıcından beri Birleşmiş Milletler tarafından kurulan mahkemeyi tanımadığını açıklayarak Hariri’nin suikastına ilişkin suçlamaları reddetti.

Hariri’nin ölümünden bugüne Lübnan çatışmalar, halkın yoksulluk seviyesini gün geçtikçe arttıran bir ekonomik kriz ve açlık ile birlikte küresel pandemiye karşı mücadele etmekte. Yukarıda da tartıştığımız gibi ne yazık ki sebebi hala bilinmemesine rağmen geçtiğimiz günlerde yaşanan patlama 15 yıl önce Hariri’nin ölümüne sebep olan patlama gibi Lübnan’ın ülke olarak kuruluşundan bu yana gelen siyasi karışıklıklarının kalıcı bir çözüme ulaşmamasının bir belirtisi olabilir.