Allah’ım sen bana; değiştirebileceğim şeyleri değiştirebilmek için GÜÇ, değiştiremeyeceklerime katlanabilmek için SABIR, ikisi arasındaki farkı anlayabilmem için de AKIL ver!

 

Bu ayki yazıma İdlib ve Libya şehitlerimizi anarak başlamak istiyorum. Şu sırada gündemde olan, beyinlerde başka bir şey düşünecek yer bırakmayan ve muhtemelen bu yazıyı okuduğunuzda unutulmuş olacak pek çok konu var. Sosyal psikologlar bizlerin dimağını meşgul edecek başkalarını ararken sizleri 17-19. Yüzyıl İngiltere’sine götürmek istiyorum.

 

Kuzey İngiltere’deki yünlü kumaş üreticileri eskiden kapı kapı dolaşarak satış yaparlardı (eski bohçacılar gibi). Daha sonra 17. yüzyıldan başlayarak Londra’daki terzi ve tüccarlara mallarını ulaştırmanın yollarını aradılar. Bu amaçla bazı girişimcilerin önderliğinde Londra’nın kuzeyinde bulunan Blackwell Hall binasında bir çeşit pazar yeri kuruldu (Sultanhamam ve Mahmutpaşa hanları gibi). Üreticiler Londra’ya getirdikleri malları oradaki aracı satıcılara konsinye olarak bırakıyor satıcılar gelen müşterilere bu malları pazarlıyor ve tahsil ettikleri paraları üreticilere veriyorlardı. Blackwell Hall’da bulunan 35 civarında mağaza sahipleri “factor” olarak adlandırılmaktaydılar. Komisyon ile çalışan bu faktorler arzu ettikleri kişilere ve genellikle de vadeli satabiliyorlardı. Zaman içerisinde malları konsinye gönderen üreticiler finansal ihtiyaçlarını giderebilmek için faktorlerden mallarının bedelinin bir kısmını avans olarak istemeye başladılar. Faktorler de, konsinye aldıkları malların bedelinin %50’ye yakın kısmını üreticilere peşinen verip onlara bir çeşit finansman sağlamaya başladılar.

 

Dediğimiz gibi faktorler vadeli satışlar yapıyorlardı ve alıcıları malın gerçek sahibi üreticiler tanımıyordu. Bunun üzerine faktorler ile üreticiler arasında yeni bir anlaşma yapılmaya başlandı: “Delcredere”.

 

İlave bir komisyon ile gerçekleşen Delcredere anlaşmasına göre malın satışından sonra borçlunun ödeyip ödememesi satıcı için artık önem taşımıyordu. Faktor malı (hatta zaman zaman satış garantisi ile) alıyor, satıyor ve belli bir süre içerisinde bedelini ödemeyi taahhüt ediyordu.  Satışı takiben satıcıya verilen ön ödeme oranını da %80’e çıkartarak, faktor satıcıya olan borcunu büyük oranda kapatmış oluyordu.

 

Özetleyecek olursak, Blackwell Hall faktorleri sırasıyla aşağıdaki şekilde çalışmakta idiler:

Malın tedarikçiden konsinye olarak alınması, Alıcılara tanıtımının yapılması, İhtiyacı olan tedarikçilere %50 civarında ön ödeme verilmesi, Malın satışı, faturalama ve alıcı riskinin üstlenilmesi, Tedarikçiye anlaşmaya göre %80 civarında ön ödeme, Tahsilat üzerine veya garanti edilen sürede ön ödeme olup olmamasına göre bakiye ya da tam ödeme.

 

Bu örnekten de görüleceği gibi faktorler bir çeşit aracı (broker) olarak faaliyet göstermekte idiler. Tahsilatı takip etmekte ve aynı zamanda alıcı riskini üstlenebilmekte ve/veya ön ödeme verebilmekteydiler.

 

Zamanımızdaki bayilik sistemine de benzeyen şekilde gelişen faktoring daha sonra, 20. Yüzyılın başlarında, malın kendisinin değil de yine ticaretten doğan alacağın tüm yan haklarla beraber el değiştirmesi şeklinde değişti.

 

Tarihi boyunca ticarete aracılık eden faktoring sistemi, çok kullanılan ama aslında görüldüğü gibi ikincil bir fonksiyonu olan finansman yönü ile bankacılığa benzetildi. Bankacılıktan gelen faktoring yöneticilerinin önemli bir bölümü kar baskıları ve öğrenme zahmeti nedeniyle faktoringi olduğu gibi değil, kendi konfor alanlarındaki bankacılık gibi uygulamaya başladılar. Bankacılık alternatifi olarak çalışan kesimlerin de iştahının artması ile faktoring kendi çizgisinden daha da saptı ve bugünlere geldik.

 

Faktoring şu sıralar uluslararası alanda ihracatı artırmak için hala en etkili çözümlerden birisi. Görevimiz bu cevheri sıradan taş ve toprağın arasından çekip çıkarmak ve kullanmak olmalı.