SON DAKİKA
Hava Durumu

Siyah Kuğu: Türkiye Ekonomi Modeli

Yazının Giriş Tarihi: 17.01.2023 12:22
Yazının Güncellenme Tarihi: 17.01.2023 12:22

Avustralya keşfedilmeden önce, Avrupalılar bütün kuğuların beyaz olduğuna inanırlarmış. 17.yy’da Avustralya’da görülen siyah kuğular gözleme dayalı olan bu bilgiyi yıkmış. Buradan esinlenerek istatistik-finans-ekonomi alanında Siyah Kuğu Metaforu kullanılır. Bu metafor; daha önce görülmeyen veya beklenmeyen bir olayın gerçekleşmesi ve buna bağlı olarak sonuç / etkilerinin büyük olması manasında kullanılır. 2008 krizi veya Covid pandemisi bir nevi siyah kuğudur. Belirttiğim gibi; genelde finans-ekonomi literatüründe kullanılsa da her alana monte edilebilecek bir betimlemedir.

 

Türkiye ekonomisinin son 4-5 yıllık sürecine baktığımızda, sürekli yeni denemelerin yer aldığını görüyorum. Bu yeni denemeler aslında başlı başına birer siyah kuğu olarak değerlendirilebilir. Kredi Garanti Fonu, Kur Korumalı Mevduat, ihracat gelirinin belli bir kısmını satma zorunluluğu, bankaların tahvil alma zorunluluğu, liralaşma stratejisi bağlamında bankalara verilen ev ödevleri, kredi mekanizmasının tamamının fatura karşılığına dönmesi, mevduat faizinin kredi faizinden yüksek olması, USD/TL kurunun bir gecede iki katına çıkması, diğer yandan aynı kurun 4 ay boyunca kıpırdamadan sabit kalabilmesi şeklinde çeşitli örnekler verebiliriz. EYT’nin birkaç sene öncesine kadar imkansız olarak görülmesi, ama bugün gerçekleşiyor olması; konut fiyatlarının bir yılda 3 katına çıkması, tüm dünyada enflasyonla mücadele kapsamında faiz artışları görülürken, bizde faiz indiriminin tercih edilmesi gibi örnekler aslında tahmin edilmeyen, ‘yok artık bu da olmaz’ denilen şeylerin vuku bulmasıdır. Öyleyse şöyle bir çıkarıma gidelim; siyah kuğuların arttığı, hatta normal sayıldığı bir sistem, aslında sistemsizliktir.

 

İmkânsız bir şeyi tarif ederken, kırmızı kar yağdığında… ifadesini kullanırız. Siyah kuğu da bir nevi onu andırıyor. Yukarıdaki paragrafta vurgulamak istediğim şey ise, kar sürekli kırmızı yağmaya başlamışsa ve bu herhangi bir şaşkınlık ya da anormallik uyandırmıyorsa, normal gitmeyen bir şeyler var demektir. Türkiye ekonomisi seçim sürecini yaşadı, tamamladı. Ekonomi hususunda seçimin değiştireceği herhangi bir durum olacağını sanmıyorum. Derin dondurucuya atılan ve bekletilen sorunlar, seçimin sonucundan bağımsız olarak, seçim sonrasında çözülecek. Hayır, hayır… Sorunlar çözülmeyecek, donmuş olan sorunlar erimek suretiyle çözülecek ve ortaya çıkacak. İşte o zaman siyah kuğular arasından nasıl yeni bir metafor oluşur, bilemiyorum.

 

 

Siyah Kuğu… Son derece asil… Son derece vakar… Nadir görülen, beklenmeyen olaylar için kullanılan ekonomik bir metafor… Seçim sonrasında da belki ‘Kırmızı Kar Metaforunu’ literatüre biz kazandırırız. Yurt geneline bu sene henüz beklenen kar düşmedi… Fazlasıyla ihtiyacımız var. Yukarıda hep beklenmeyenin olmasını konuştuk, fakat beklenenin bir türlü olmaması nelere sebep olur? Onu da bir sonraki yazımıza saklayalım.

 

Son olarak madem kuğulardan bu denli bahsettik, Şair Ahmet Haşim’in KUĞULAR şiiri ile yazımızı bitirelim.

 

KUĞULAR

Suda yorgun, muzi tecelliler

Ediyor bir tekarrübü ifşa;

Kuğular; leyl içinde, sine küşa…

Geliyor; gözlerinde mestiler…

Sanki, mahmul-ü hande keştiler

Ki olunmuş nücumdan inşa…

 

Açıklaması; suda yorgun, ışıklı görünüşler bir yaklaşmayı açığa vuruyor… Kuğular gece içinde, göğüs bağır açık, geliyor gözlerinde sarhoşluklar… Yıldızlardan yapılmış gülümseme yüklü gemiler gibi…

 

 

Yorum Ekle
Gönderilen yorumların küfür, hakaret ve suç unsuru içermemesi gerektiğini okurlarımıza önemle hatırlatırız!
Yorumlar
Yükleniyor..
En son gelişmelerden anında haberdar olmak için 'İZİN VER' butonuna tıklayınız.