Ekim ayının ilk Cuma günü (06.10.2017) açıklanan ABD tarım dışı istihdam verisi sonrası USD/TL 3,58’den 3,60’ların üzerine çıkarak 3,64’ü test etti. Tarım dışı istihdam verisine bakmadan önce USD/TL’deki artışı görünce, artışın sebebi eğer iç piyasadan kaynaklı değilse, istihdam verisinin beklentinin üzerinde açıklanmasındandır diye tahmin ettim. Çünkü bu verideki artış FED’in elini güçlendirecek, Aralık faiz artışını masada daha güçlü tutacaktı. Bu da USD’yi tüm para birimlerine karşı güçlendirmiş olmalıydı. Veriye baktım, sonuç tam tersi çıkmış. Yani tarım dışı istihdam verisi artıştan ziyade 30.000 kişi gerilemiş. Bu veri USD/TL’yi düşüren ya da nötr bırakan bir etki yapmalıydı. Öyleyse görünenin arkasında başka bir şey olmalıydı.

Tarım dışı istihdam verisinin yanında işsizlik oranları da açıklanıyor. Bu veriye baktığımızda ise %4,4’den %4,2’ye düşen bir işsizlik oranı ile karşılaştık. İstihdam geriliyorsa, işsizlik oranı nasıl düşüyor? İşsizliğin gerilemesi için istihdam artışı olması gerekmez miydi?  Bu çelişkili gibi görünen iki veriyi anlamak için, verilerin hammaddesine yönelmemiz gerekiyor. Tarım dışı istihdam verisi, o ayın belli bir günü/günleri bankaya maaş ödemesi yapılan kişilerin sayısı ile belirleniyor. Yani o gün/ o güne kadar maaş ödemesi yapılmamışsa istihdamda yer almıyor. ABD’deki IRINA kasırgası bildiğiniz üzere birçok sektörü, çalışma hayatını vurdu. Dolayısıyla raporda buna da atıfta bulunulmuş. Yani aslında, hava muhalefeti nedeni ile çalışılamayan günler ve o günlerde maaşını alamayan kişiler istihdamda yokmuş gibi algılanıyor. İşsizlik oranı ise o ayın genelini kapsadığı için; çalışanın işe gidememiş olması, maaşın geç yatması vb. etkileri bünyesinde barındırmıyor. Çıkan sonuç, ABD ekonomisi için olumsuz bir tablo ortaya koymuyor. Verilerin hikayesini öğrendiğimizde aslında görünenin zahiri yani sanal olduğu ortaya çıkıyor.

Verileri çarpıştırdığımızda sonuç ilk başta öngördüğümüz gibi… İstihdamda problem yok. Fed’in Aralık masasında faiz artışı güçlü bir ihtimal olarak duruyor. Dolar endeksi artarak, tüm para birimlerine karşı değer kazanıyor. Görünenin arkasını görmek… Sadece sonuca odaklanmamak… Her alanda olduğu gibi, piyasa analizinde de önemini gösteriyor. Noktayı şu misalle koyalım. Uzunca bir süre uykudaydınız, gözünüzü açtınız, zaman-mekan kavramı yok… Tepede güneş… Bu güneş Ocak ayında kar toplayan cinsten de olabilir, Ağustos ayında yüzünüzde güneş gözlüğü izi bırakan cinsten de… Görünenin arkasına bakmakta, bakıp da görmekte fayda var.