Eylül 2021’deki faiz indiriminden sonra enflasyonda sürekli artan bir trend görmeye başladık. Birkaç ay faiz indirimi devam etti. Sonrasında da piyasa kendi faizini oluşturmaya başladı. Geldiğimiz noktada politika faizinin pek de bir önemi kalmadı. Asgari ücrette de aynısı olur mu? Tabi ki olmaz. Piyasa kendi asgari ücretini belirler mi? Olsa olsa asgari ücretten daha düşük ücretler, kayıt dışı ekonomi ortaya çıkar. Yani faizde olduğu gibi belirlenenin üzerinde bir katman oluşmaz. Peki Temmuz ayında hükümet asgari ücret artışına gider mi? Gider… Çünkü enflasyon durmayacak. Baz etkisi ile yavaşlaması için dahi yılsonuna kadar zaman gerekli. Asgari ücreti şu dönemde sadece ekonomik bir gösterge olarak da görmemek gerekir. Sosyo-ekonomik açıdan geniş perspektifle baktığımızda Temmuz ayında asgari ücret zammı kaçınılmazdır. Asgari ücretin Temmuz’da 5.000 TL, Ocak 2023’de de 7.000 TL olacağını tahmin ediyorum.

Son 2 yıldır pandemi nedeniyle insanlar genelde sınırlı alanlarda sosyalleşiyorlardı. Vak’a sayıları düştü, yasaklar kalktı, yaz geldi… Sosyal hayata karışma güdüsü yeniden yeşerdi. İnsanlar kendilerini çarşı-pazara attılar… Bir de baktılar ki; her şey ateş pahası… Üç tane aldığını bir tane alır duruma gelmişler. Bunun üzerine bir de mülteci popülasyonunun artışı ve bunun sosyal etkisi… İki senede çok şey değişmiş!

Asgari ücret, sadece en düşük ücreti değil, Meksika dalgası gibi tüm ücretleri belirler… Dolayısıyla asgari ücretteki artış, tüm ücret kademelerinde artışa neden olacaktır. Peki, asgari ücret artsa, her şey düzelecek mi? Hayır… Bu sene başında olduğu gibi, %50 artış bile eskiyi aratır halde karşımıza çıktı. Ama seçim dönemi yaklaştığı için, bu hamle kaçınılmaz olacaktır. Faiz konusundaki ısrardan geri dönülmek için çok geç kalındı. Dolayısıyla o kanalda bir hamle beklemiyorum. Ama 3-4 ay önce yazdığım, ‘enflasyon korumalı mevduat’ bu aralar sıkça dillenmeye başladı. Bunu bir öneri olarak sunmamıştım. Gidilen yol orası diye öngörmüştüm. Dolar Endeksi denilen ve USD’nin diğer para birimleri karşısındaki değerini gösteren veri; son yılların en yüksek seviyesine ulaştı. Yani USD dünyada değer kazanıyor. Ama bizde yatay seyrediyor. Bu TL’nin pozitif ayrışması mı? Hayır… Swap, kur korumalı mevduat, ihracat gelirinin bir kısmını merkeze satma zorunluluğu, zorunlu karşılık artışı vb. enstrümanlarla USD’nin yatay kalması sağlanıyor. Asıl tehlike şu: Şu andaki enflasyon döviz kaynaklı değil… Bir de dövizde bir artış yaşarsak, işte o zaman üç hanelilerden aşağı inemeyiz. İşte karar vericiler de bunu bildikleri için, kuru mümkün olduğunca yatay tutmaya çalışıyorlar ve çalışacaklar. O yüzden yeni enstrümanlar devreye girecek. Enflasyon korumalı mevduat / tahvil de kaçınılmaz olarak devreye alınacak. Bütçe açığı daha da büyüyecek.

Enflasyonda, psikolojik adımlar da çok önemlidir. Bir kere ‘her şey pahalılaşacak’ algısı oluşunca bunu kırmak o kadar da kolay değil. Domates endeksi, konut kira endeksi, doğalgaz endeksi, türk kahvesi endeksi, çilekli süt endeksi, tas kebaplık dana kuşbaşı endeksi yapsak ve asgari ücreti bunlardan birine göre belirlesek dahi, psikolojik olarak o güven oluşmadıkça sabit gelirli refaha erişemeyecektir. Peki çözüm nedir? Çözüm, öncelikle mevcut durumu kabullenmekten geçiyor. Yani Eylül’deki faiz indirim silsilesinin hata olduğunu görmekten, kur korumalının sadece günü korumaktan ibaret olduğunu, ihracatçının dövizini serbest kullanma hakkını sınırlamanın fayda getirmeyeceğini, bankalara kur korumalı hedef verip sağlamayanları zorunlu karşılıkla ikna etmenin fayda olmayacağı, en çok kar eden şirketlerin bankalar olduğu bir ekonomide politikaların gözden geçirilmesi gerektiği, yabancılara dövizle konut satışının sadece ekonomik değil sosyal boyutla da değerlendirilmesi gerektiğini farkına varmaktan geçiyor.

Asgari ücret artacak mı? Evet artacak… Her şey arttığı gibi o da artacak…