Bildiğiniz gibi küresel marketler pandeminin getirdiği şoku atlatamadan başlayan Rus-Ukrayna savaşı Dünya’nın dört bir yanında enerji fiyatlarının artmasına sebep oluyor. Bu duruma hayat pahalılığının artmasıyla pahalılaşan iş gücü eklenince üretim fiyatları büyük bir yükseliş gösterdi.  

 

Pandemi sürecinde uzun karantina uygulamaları sonucunda durağanlaşan Çin’in ihracat hacmi, temmuz ayından beri zirvelerde. Kriz sebebiyle pek çok gelişmekte olan ülkede üretim fiyatları artarken birçok sektördeki alıcı yüzünü Çin’e dönüyor. Tabi ki de Çin’de ürünlerini pandemi ve Ukrayna savaşı öncesi fiyatlara ihraç edemiyor. Artan enerji fiyatları orada da en basitinden taşıma masrafları gibi giderlere yansıyor.  Fakat buna rağmen, Avrupalı büyük alıcılar, Türkiye’deki tekstilcilere Çin’deki ucuz fiyatları işaret ediyor. Böylece Türkiye’deki üreticiler mallarının fiyatlarını tedarik masraflarının altında tutmak veya üretimlerini Çin’e kaptırmak gibi zor bir ikilemle karşı karşıya kalıyorlar.

 

Peki karşı karşıya olduğumuz küresel kriz Türkiye’deki üretim fiyatlarını bu denli etkilerken Çin yarışta öne geçmeyi nasıl başarıyor?

 

Öne çıkan en önemli faktörlerden biri Çin devletinin üreticisine verdiği destek paketleri. 31 Mayıs 2022’de Çin, salgından zarar gören endüstrileri canlandırmak için mali, finans, yatırım ve sanayi politikalarını kapsayan 33 maddelik bir önlem paketi açıkladı. Bu paket önümüzdeki yıla kadar Çin ekonomisinin %5,5 kadar büyümesini hedefliyor. Sözü geçen ekonomi paketinde aşağıdaki maddeler öne çıkıyor:

 

Su elektrik ve doğal gaz faturalarını ödemekte zorlanan üreticilerin kaynakları kesilmeyecek. Üreticilere borçların faizsiz ödenmesi için 6 aylık bir süre verilecek. Bununla birlikte Çin, enerji vergilerini üreticileri desteklemek adına aşağıda tutuyor.

 

Üniversite mezunlarını işe alan firmalara yerel yönetimler nakit desteğini hızlandırıyor.

 

Likiditeyi arttırmak için, borsada işlem gören gayrimenkul yatırım ortaklıklarının altyapı projelerini alımına izin veriyor.

 

Üretim sektörüne KDV kredisi iadesi avantajı sağlanacak. Oranları %9’dan %13’e varan bu krediler, Çin’deki en büyük dolaylı vergilerden birini oluşturuyor. Bu paketin sanayiyle birlikte teknoloji servisleri, enerji ve ulaşım sektörlerine toplamda 21,2 $’lık avantaj sağlıyor

 

Pandemiden etkilenen sektörlerin emeklik sigortası, işsizlik sigortası ve iş kazası sigortasından oluşan üç temel sosyal güvenlik primini ödemelerinin ertelemesi sağlanıyor.

 

Bu paketle üreticilere sağlanan yardımların çoğu yerel yönetimlerce ihraç edilen özel amaçlı tahvillerden (SBP) elde edilen gelirle sağlanıyor. Mayıs ayından beri SBP’lerden elde edilen gelir 547,5 milyar ABD dolarını buldu.

 

Yukarıda basitçe açıkladığım teşvik paketi artan enerji fiyatlarıyla üreticilerin omuzlarına binen yükü azaltmayı hedefliyor. Sunulan vergi indirimleri ve ödeme erteleme avantajları gibi uygulamalar artan enerji fiyatlarının ve hayat pahalılığının üretim giderlerine yansımasının biraz da olsun önüne geçiyor.