Yaklaşık üç aydır çok yakından tanıdığımız pandemi süreci, gündelik hayatımıza daha önce hiç kullanmadığımız kavram ve kelimeleri kattı. Sosyal hayatımızı ve çalışma biçimlerimizi kökten değiştirdi. Hayatı algılayış ve yaşayış biçimimizi değiştirmesi bakımından pandemi, Endüstri 4.0 olarak tanımlana yeni çalışma biçimiyle olağanüstü benzerlikler ortaya koydu. Bu bakımdan bu makalemizde, endüstrinin geldiği son aşamayla pandeminin zorladığı iş yapış biçimi arasında korelasyon kurmaya çalışacağız. ÖncelikleEndüstri 4.0 kavramı, iş hayatımızı betimleyen bir terim olarak ilk defa 2011 yılında,Almanya Hannover Fuarındakullanılmıştır. Bunun nedeni, Almanya’nın milli gelirinin büyük kısmını sanayi şirketleri oluşturması ve bu şirketlerin en ileri teknoloji ve innovasyonları kullanmasıdır. Tam da bu bağlamda bu sanayi şirketleri endüstri 4.0 a öncülük etmektedirler. Bu şirketlerin küresel düzeyde ön plana çıkma nedeni ise sahip oldukları mühendislik kültürleri ve ülke vizyonlarıdır.

Kısaca tanımlamak gerekirse, dördüncü sanayi devrimi, üçüncü Sanayi devriminin gelişmiş versiyonu olarak kabul edilebilir. Birinci Sanayi devriminde su ve buhar gücü, ikinci Sanayi devriminde elektrik kullanılmıştır. Üçüncü Sanayi devriminde elektronik ve teknolojik kaynaklar kullanılmaya başlandı. Dördüncü sanayi devrimi, üçüncü sanayi devrimi gibi teknolojiye dayanacak. Bu sayede ulaşım ve iletişim maliyetleri azalacak ve küresel tedarik zincirleri daha etkili olacaktır. Dördüncü sanayi devrimi sayesinde işgücü kullanımının azalması bekleniyor. Daha fazla teknoloji sayesinde makine ve robot emeği artacak, bu nedenle ticaret maliyeti azalacak ve ekonomik büyüme gerçekleşecektir.

Bu bağlamda siyasi sistemlerle endüstrileşme arasındaki ilişki karşımıza çıkar. Doğası itibarıyla endüstrileşme kentleşmeyi, kentleşme ise bireyselleşmeyi zorunlu hale getirir. Bu boyutuyla, “çalışmak özgürleştirir”. Tabii ki biz burada Hitler Nazizm’inin meşhur sloganını pejoratif manada kullanmaktayız. Hâlbuki demokrasi birey, sosyalizm devlet ve totalitarizm ideoloji üzerinden çalışma ve iş hayatını şekillendirmektedir. Demokratik yapılar teknolojiyi bireyin hayatını kolaylaştırmak ve bireysel özgürlük alanını genişletmek için kullanırken, baskıcı rejimler, teknolojiyi kullanarak nüfus üzerindeki kontrolü artırmak isteyeceklerdir.

Endüstri 4.0 sanayi toplumunun geldiği en son noktadır. 4.0 üretimi hızlandıran, üretimi ucuzlatan, fazla stoklara sahip, hata payını oldukça en aza indiren, dijital ve üstün bir üretim sistemidir. Sanayinin tamamen uzaktan çalışma ile alakalı olduğu bir durumdur. İnsansız üretimi amaçladıkları için, fabrikalardan bir nevi insanları kaldıran bir sistemdir. Ancak İnsanların klasik endüstri şartları dışında çalışması ve dolayısı ile aslında istihdam ile ilgili ciddi sorunlar olacak.  Neden mi?

Çünkü otomasyonlar olacak ve böylece her şeyi robotlar yapacak. İşleri ellerinden alınacak. İnsanlar çalışmayacak ve karşılığında da ücret alamayacaklar. Ya da insanlara çalışmadan para ödenecek işte tam olarak böyle bir dönemdir. Aynı zamanda bu olumsuzlara biraz daha değinmek istiyorum; şimdi üretim ne kadar artarsa artsın rekabet için yeterli olmayacağını düşünüyorum çünkü en çok üretenin değil de müşterinin ihtiyacını en fazla karşılayan kazançlı çıkacaktır. Yabancı şirketler yatırımlarının hepsini kendi ülkelerine alacak bu ölçüde çoğu ülke ticaretini kaybedecektir. 

 Geleneksel yöntemleri kullananlar, rekabet şanslarını tedricen kaybedecektir. Endüstri 4.0 ülkeler arasındaki rekabeti mütemadiyen arttıracaktır. Çin belki de sahip olduğu akıllı fabrikalar, insan gücü vb. açısından küresel bir aktör haline dönüşebilir.Tabii ki bu durum, Çin-ABD arasındaki rekabet ve Korona virüsün yayılmasının faturasının kime çıkarılacağıyla doğrudan alakalıdır.

Endüstri 4.0 la oluşacak olan akıllı üretim sistemlerinin, akıllı şehirler, lojistik, şebeke ve cihaz unsurlarının sosyal ağlar ile birleşmesi sonucu veriler ve nesneler kişilerin internet ortamını kullanarak oluşturacağı ekosistemdeki ağın önümüzde ki yıllarda küresel ticaret hacminin yüzde kırkını etkileyeceği düşünülmektedir. Fabrikasyon dönemi bitecektir. Her şey dijitalleşecektir. İnsanların uzaktan çalıştığı, iletişimin öncellikli olduğu, istihdamın ehemmiyetini yitirdiği, ulus devletlerin hiçbir kıymet taşımadığı ve küresel aktörlerin hâkim olduğu bir dönemdir.

Daha çok yeşil üretim ve tüketim (ekolojik) iş alanları artacaktır. Kalifiye elemanlar olacak ve bunun olması ile beraber bazı meslekler yok olacaktır. İşsizlik ortaya çıkabilir. Endüstri 4.0 la aslında büyükçe bir ekonomik kalkınma olacaktır. Gerçekleşmesi halinde üretim süresi, maliyetler, üretim miktarı, kalitesi artacaktır.

Endüstri 4.0 olgusunun temel karakteristik parametreleri şunlardır:

a) Nesnelerin interneti b) Hizmetlerin interneti c) Siber fiziksel internet d) Akıllı fabrikalar e) 3d yazıcılar f) Sanallaştırma g) Yerinden yönetim h) Modülerlik i) Akıllı robotlar j) Simülasyon k) Sanal gerçeklik

Endüstri 4.0’ın üzerine bina edildiği prensiplere bakalım;

1-Siber fiziksel sistemlerin yetenekleri ile nesne ve hizmetlerin interneti üzerinden insanların ve akıllı fabrikaların birbirleri ile iletişim kurması (KARŞILIKLI ÇALIŞABİLİRLİK)

2-Akıllı fabrikaların sanal bir kopyasının kurulması (SANALLAŞTIRMA)

3-Siber-fiziksel sistemlerin akıllı fabrikalar içinde kendi kararlarını kendilerini vermesi (ÖZERK YÖNETİM)

4-İşletmede olan süreçlerle ilgili verilerin anlık toplanıp analiz edilmesi(GERÇEK ZAMANLI)

5-Hizmetlerin interneti üzerinden siber-fiziksel sistemler, insanlar ve akıllı fabrika sevişlerinin iletişim içinde olma durumu (HİZMET ORYANTASYONU)

6-Bireysel modüllerin değişen gereklilikleri için akıllı fabrikalara esnek adaptasyon sistemi sağlar. (MODÜLERLİK)

Sonuç olarak, Covid-19’la birlikte yapay zeka, bigdata, eşyaların interneti, nano teknoloji ve insanların çiple, yüz okuyan kameralar ve konuşan dronlarla takibi mümkün hale gelmiştir. Zira insanlar, sağlıkları yakın tehdit haline geldiği anda özgürlüklerinden vazgeçme eğilimi içerisine girmişlerdir. Kolayca görüleceği üzere, Endüstri 4.0 olgusunun getirdiği değerler, dijital alanda devrim yaratan gelişmeler ve korona virüsün yarattığı dünya arasında ciddi paralellikler vardır. Tüm bu gelişmelerin neticesinde, insanlar ya hiç çalışmayacak, ya uzaktan çalışacak ya da vatandaşlar çalışıyormuş gibi görünerek kendilerine para ödenecektir. Bu yeni dünyada tarım, ulus-devletler ve krizlerle baş edebilme kapasitesine sahip kurumlar revaç kazanacaktır. Dijital dünyanın Çin ve ABD üzerinden iki ayrı sisteme bölünmesi, teknolojik bir Soğuk Savaşı beraberinde getirecektir.