Aslında tabi ki birbirlerine, ayırt edilmeyecek şekilde benzemiyorlar. Ama bu algıya sadece siz sahip değilsiniz, birçok Kafkas ırkı mensubu, Afrikalıları, hele özellikle Çinlileri, Uzakdoğuluları hep birbirlerine benzetirler. Şaşırtıcı bir şey ama, Çinli biri de Avrupalılara, “hep birbirinize benziyorsunuz, nasıl ayırıyorsunuz birbirinizi?” demektedir. Evet, onlar da bizi birbirimize çok benzetiyorlar, çünkü yıllarca, çocukluk ve gençlik çağlarında insanlar binlerce yüz ve insan görerek, bunların arasında ayırt edilebilecek detayları fark etmeye başlayabiliyorlar, beyinlerimiz böyle çalışıyor yani. Bir Çinli bebek doğduğunda gördüğü yüzlere ait detayları kaydetmeye ve onları daha sonra ayırt etmeye başlıyor. İlk birkaç yüz Kafkas ırkını gördüğünde ise, yeterince örneklem olmadığı için kayıtlarında, onlar da bizleri karıştırıyorlar, biz de onları karıştırıyoruz. İşin sırrı yeterince örneklemin beynimize kaydedilmesinde yatıyor yani.

İşte yapay zekâ teknolojisinin sırrı da tam burada yatıyor aslında, yeterince örneklem oluşturmak ve bilgisayarı bu konuda yeterli bilgi ile besleyebilmek. 2020 Haziran’ında Tayvan’da bir otoyolda bir Tesla (https://www.youtube.com/watch?v=X3hrKnv0dPQ ) yolun ortasında devrilmiş bir tıra, son sürat çarptığında nedenini çoğu kimse anlayamamıştı. Ama aslında çok basit bir nedeni vardı. Tesla yapay zekâsı, birçok objeyi anlayabilmek için eğitilmiş, ama yolun ortasında devrilmiş bir tırla ilgili herhangi bir girdi ile beslenmemişti. Ne olduğunu anlayamadan çarpışma olmuştu. Sanırım bu kazadan sonra Tesla, ciddi bir eğitim seti eklemesi daha yaptı ve dünya üzerindeki arabalarına güncelleme olarak gönderdi bunları.

Yapay zekâ ile ilgili hatalar tabi çok ilgi çekiyor, ama iyi örnekleri çoğumuz fark etmiyoruz bile, mesela Netflix, Youtube gibi yayın platformlarına üye olanlar, geçmiş beğenileri, videoları ne kadar izledikleri ne zaman izlemeyi bıraktıkları gibi bilgilerden faydalanılarak oluşturulmuş bir öneriler ekranı ile karşılaştıklarını fark etmiyor olabilirler. Yine alışveriş sitelerinde birkaç saat vakit geçirenler, aradıklarını elleri ile koymuş gibi bulduklarında kendilerini çok yetenekli de sanabilirler, ama aslında olan, yazılımların arka planda bizim hakkımızda topladığı bilgilerden faydalanarak olasılıkları en yüksek ihtimalleri önümüze koymasıdır. Bunun da kahramanı yapay zekâ altyapısıdır diyebiliriz.

Birçok dostum yakın zamanlarda kullandığı navigasyon yazılımının hatalarının arttığını söylemekte, hatta haritalarla ilgili bizim şirketi suçlamakta, niye güncellemiyorsunuz demekte. Ülkemizde en yaygın kullanılan bazı ücretsiz yazılımlar, maliyetleri kısmak için uzun zamandır bizden güncel veri almayı bıraktılar, kullanıcılardan gelen bilgileri ve yapay zekayı kullanarak haritaları güncel tutmaya çalışıyorlar. Mesela bizim tek yön diye işaretlemiş olduğumuz bir yolu, o yolu her gün kullanan bir çok kullanıcının davranışlarına göre güncellemeye başladıkları için, girilmez yola giren kuralsever(!) Türk kullanıcılarının farkında olmayan yapay zeka sistemleri, girilmez yolları, tek yön olan bir çok yolu, çift yön, dönülebilir, girilebilir yapıyor artık. Kurallara uyarak araç kullanmaya çalışan, ama girilmez yoldan, ters yöne sokarak navigasyon yaptıran yazılımın bu önerisine karşın o yoldan girmeyen kullanıcı ise, artık durmadan dolaşmaya, gideceği rotayı kaybetmeye ve eski navigasyon deneyiminin çok daha altında bir deneyimi tecrübe etmeye mecbur kalıyor. Yani yapay zekanın eğitilmesi tamam, ama ülkelerin kültürlerine göre de parametrelerinin farklılaştırılması gerekli diye bir çıkarımda bulunmak hatalı olmayacaktır. 

Yapay zekâ işimizi elimizden alır mı?  Evet! Ama her işi değil.

Evet sanırım bu artık bazı alanlarda kaçınılmaz olarak gerçekleşecek. İlk örnek Amerika’dan geldi. Avukatlık ücretlerinin çok yüksek olduğu ülkede, ilk kez bir mahkeme salonunda yapay zekâ ile eğitilmiş bir hukuk uygulaması, davalının cep telefonunda kurulu bir uygulama olarak kulaklıktan davalıya vermesi gereken cevapları söyleyecek. Ama ilk kez böyle bir şey olduğu için basit bir dava seçilmiş. Trafikte aşırı hız cezası için mahkemeye çıkacak olan davalı, sorun oluşturmaması için hukuken kulaklıktan bir şey dinlemeye müsaade eden bir mahkeme de bunu yapabiliyor. Yapay zekâ destekli hukuk yazılımı firması, davayı kaybetme olasılığı durumunda, trafik cezasını ödemeyi de üstlenmiş.  

( https://interestingengineering.com/innovation/ai-defend-case-us )

Bu durumda, birkaç yıla kadar, rutin bir çok davanın bu şekilde çözüleceğini öngörmek zor değil. Bizim ülkemizdeki taksicilerin Uber sürücülerini döverek inovasyonu durdurması mümkün oldu, ama Amerika’da bunun olması beklenmiyor tabi ki. Hatta yıllar önce ilk işlerinin tehlikeye gireceğini duyanlar avukatlar ve mali denetim yapan muhasebeciler idi ve tahminlerin tutmakta olduğunu da bu şekilde görmüş olduk. Yapay zekâ, insan doğası gereği rutin ve hataya açık işlerde çok yüksek farklar yaratacağından dolayı, birçok işin evrimleşmesine sebep olacak görünüyor. Bu sayede rutin, sıkıcı birçok iş, yazılımlara ve devrelere aktarılacak görünüyor. Hazırlıklı olmak lazım.