Kamuda tasarruf başarısız oldu
Ekonomi yönetiminin bir yıl önce açıkladığı üç yıllık bir dönemi kapsayan kamuda tasarruf ve verimlilik paketi ile kamu harcamalarında 100 milyar liralık bir tasarruf öngörülmüştü. Ancak devletin son bir yılda sadece tüketim mal, malzeme ve hizmeti alımları için ödediği para, önceki bir önceki yıldaki tutarın 156,7 milyar lira üzerine çıktı.
Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın merkezi yönetim bütçe verilerine göre Mayıs 2024 başı ile bu yılın nisan sonu arasındaki son bir yıllık dönemde tüketime yönelik mal, malzeme ve hizmet alım giderleri 404,3 milyar liraya ulaştı. Mayıs 2023-Nisan 2024 dönemini kapsayan önceki bir yıllık dönemde söz konusu giderler 247,7 milyar TL olmuştu. Buna göre merkezi yönetimin son bir yıllık tüketim harcaması, önceki bir yıla göre cari olarak yüzde 63,3 artış kaydetti.
Dünya'dan Naki Bakır'ın haberine göre, tüketim harcamaları, bu dönemlere göre toplam bütçe harcamalarında yüzde 50 olan artışın oldukça üzerinde gerçekleşti. Tüketici fiyatları bazında (TÜFE) nisan sonu itibarıyla 12 aylık ortalamalara göre yüzde 48,73 olan enflasyonla indirgendiğinde devletin tüketim giderlerinin son bir yılda reel olarak da yüzde 9,8 arttığı belirlendi.
Güvenlik araç gerecinde rekor artış
Önceki yılların aksine devletin son bir yıldaki tüketim harcamaları içinde enerjinin payı düşerken, güvenlik ve savunmaya yönelik giderlerdeki rekor artış dikkati çekti.
Savunma ve güvenlikle ilgili alımlara ödenen toplam para önceki bir yıla göre yüzde 146,1 artışla 141,6 milyar liraya ulaştı. Bu kapsamda silah, araç, gereç ve savaş teçhizatı alımlarına yaklaşık 73 milyar; eldekilerin işletme, bakım ve idamesine 21 milyar lira harcandı.
Bir yılda bütçe kapsamında mühimmat alımları da 17,6 milyar, güvenlik ve savunmaya yönelik gayrimenkul yapım giderleri 10,1 milyar, makine ve teçhizat alımları 5,3 milyar, hizmet alımları 4,7 milyar, Ar-Ge giderleri 3,4 milyar, gayrimenkul büyük onarım giderleri 3,3 milyar, bu alana yönelik diğer giderler de 3 milyar lira olarak gerçekleşti.
Yiyecek-içeceğe 59,5 milyar
Son bir yılda devletin yiyecek, içecek ve yem alımları da yüzde 57,8 artışla 59,5 milyar liraya ulaştı. Bunun da 57,1 milyar lira ile büyük bölümünü yiyecek alımları oluşturdu. İçecek alımlarına 1,2 milyar, yem alımları ve diğer kalemlere 1,1 milyar lira ödendi.
Yasayla belirlenen hakkediş maddeleri ile besin ürünleri ve beslenmeyle ilgili her türlü ikmal maddesi giderleri, bütçede “Yiyecek alım giderleri” kalemini oluşturuyor, nakliye, depolama, pişirme, dağıtım giderleri ise ilgili tertibine gider kaydediliyor.
Hastane, yatılı okul, askeri birlik ve SHÇEK’e bağlı sosyal hizmet kuruluşlarında yiyecek maddelerine ilişkin giderler, TSK’ya, kazandan iaşesi mümkün olmayan er, erbaş, hemşire, ebe, hastabakıcı ile sonunda muayene kaydıyla üç aya kadar dinlenme ve hava değişimi alan er, erbaş ve askeri öğrencilerin iaşe bedelleri bu kapsamda yer alıyor.
26 Milyarlık kırtasiye gideri
Devletin kırtasiye, yayın, baskı ve büro malzemesi alımları için son bir yılda ödediği para yüzde 48,2 artışla 26 milyar lira oldu. Bunun 16,8 milyar lira ile en büyük bölümünü, basılı olarak alınan yayınlar dışında kalan gazete, dergi, bülten, kitap, broşür, afiş, gibi süreli veya süresiz yayınların basımı ile bunların veya daire ve idarelerce kullanılan her çeşit evrakın ciltlenmesine ilişkin giderler oluşturdu.
Son bir yılda kalem, silgi, zımba teli, toplu iğne, ataç, disket, CD, toner, mürekkep, klasör, dosya, basılı kâğıt, defter gibi “kırtasiye” alımlarına 6,3 milyar, cetvel, makas, kalem açacağı, delgeç, zımba gibi her çeşit “büro malzemesi” alımı için 1,7 milyar lira ödendi. Yayın alımları, ders kitabı alımı, T.C. kimlik kartı ve pasaport defteri sarf malzemesi gibi diğer yayın, baskı ve büro malzemesi ve hizmet alımlarına da 1 milyar liranın üzerinde para harcandı.
Özel giyim kuşama 14 milyar
Devletin son bir yıldaki “giyim kuşam” alımları yüzde 66,4 artışla 14,1 milyar liraya ulaştı. Bunun 12,4 milyar liralık bölümü giyecek alımlarına ödendi. Spor malzemesi alımları da 1,2 milyar lira olurken, kalan bölüm “tören malzemesi”, “bando malzemesi”, “kuşam” ve diğer kalemlere harcandı.
Mehter, bando ve boru takımları gibi oluşumların özel giyim-kuşamları ve kullandıkları müzik alet ve parçaları ile bunlara ilişkin malzemeler ile sağlığı bozucu ve zehirleyici olduğu doktor raporu ile belirlenen görevlerde fiilen çalışanlara verilen giyecek ve koruyucu malzemelerin temini için gerekli harcamalar bütçeden karşılanıyor. Forma, şort, t-shirt, eşofman, ayakkabı gibi sporcu giysileri ile top, raket, güreş minderi, skor tabelası, tenis masası, ok, hedef tahtası gibi spor malzemeleri ve törenlerde kullanılan özel giysi ve malzemeler ile hayvanların kuşam alımları bu kapsamda yer alıyor.
Su ve temizlik malzemesi alımlarına son bir yılda ödenen para da yüzde 36 artışla 9,6 milyar liraya ulaştı. Bir yılda su alımına 5,2 milyar, temizlik maddesine 4,4 lira ödendi.
NATO altyapısına yönelik inşa edilen ve yatırım programına dahil olmayan her türlü taşınmazın üçüncü şahıslara ihale edilmesi yoluyla inşası ve onarımına da bir yılda 930,8 milyon lira ödenirken, devletin yıllık bahçe malzemesi alımları ve yapım ve bakım giderlerinin de aralarında bulunduğu diğer tüketim mal ve malzemesi alımlarına yaptığı toplam yıllık harcama da 23,8 milyar lira oldu.
Kamuda tasarruf paketi ne öngörüyordu?
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz ve Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in geçen yıl mayıs ayı başında kamuoyuyla paylaştığı “Kamuda Tasarruf ve Verimlilik Paketi”nde başlıca şu önlemler öngörülüyordu:
-Deprem riski olanlar hariç, yeni bina alımı ve yapımı 3 yıl durdurulacak
-Yeni bina kiralanmayacak
-Üç yıl yeni araç satın alınmayacak ve kiralanmayacak
-Toplu taşıma olan yerlerde personel servisleri kaldırılacak (savunma ve güvenlik hariç)
-Üç yıl boyunca kamuda sadece emekli olanlar kadar yeni istihdam sağlanacak
-Kamu çalışanlarının yönetim kurulu ücretlerine üst sınır getirilecek
-Esnek ve uzaktan çalışma modelleri geliştirilecek
-Hizmet içi eğitimler kamu tesislerinde yapılacak
-Yurt dışı geçici görevler sınırlandırılacak
-Kamu kurumlarının ajanda, plaket ve takvim gibi hediyeler vermesi yasaklanacak
-Demirbaş alımları üç yıl durdurulacak
-Mal ve hizmet alımlarında yüzde 10, yatırım ödeneklerinde yüzde 15 kesinti yapılacak.
Akaryakıt ve doğal gaza 112,8 milyar tl
Önceki bir yılda 95,5 milyar lira olan devletin enerji giderleri, son bir yılda yüzde 18,2’lik bir artışla 112,8 milyar lira olarak gerçekleşti. Bu kapsamda önceki yıla göre yüzde 10,4 daha fazla olmak üzere 56,4 milyar liralık elektrik faturası ödendi. Kamuda kullanılan kömür, kalorifer yakıtı, doğal gaz, tüp gaz gibi ısıtma ve pişirmeyle ilgili her türlü madde, malzeme ve yakıtların tüketim bedeli son bir yılda yüzde 34 artışla 26,6 milyar lira oldu. Devletin, devasa parkındaki motorlu taşıtların yaktığı benzin, mazot vb. başta, her çeşit akaryakıt, madeni yağ, antifriz, benzeri tüketim malları ve kimyevi madde alımlarına ödediği para ise yüzde 21,1 artışla yaklaşık 26 milyar lira olurken jeotermal, nükleer gibi diğer kalemlere yapılan ödeme de 1 milyar liraya yaklaştı.
Özel malzeme alımına 16 milyar tl
“Tıbbi malzeme ve ilaç alımı” için ödenen tutar bir yılda 9,4 milyar lira oldu. Kamu personeli ve bakmakla yükümlü oldukları kişilerin tedavileri için reçete karşılığında eczanelerden alınan ilaçlar ile kurumların doktorluk, dispanser, revir gibi birimleri ile hastaneler ve diğer sağlık kuruluşlarında veya hizmet yerlerinde (ecza dolapları dahil) kullanılmak üzere toptan veya perakende olarak alınan ilaç, hammadde ve tıbbi malzeme bedelleri ile haşereyle mücadelede kullanılacak ilaç ve kimyasal maddeler bu kapsamda yer alıyor. Aynı dönemde 3,4 milyar liralık laboratuvar malzemesi ve kimyasal malzeme alımı yapıldı, canlı hayvan alım ve bakım gideri yanında, tıbbi ve zirai nitelikte diğer kalemlerle birlikte “özel malzeme” alımları toplamda 16 milyar lirayı geçti.
Web.tv
